Japonya Eğitim, Kültür, Spor, Bilim ve Teknoloji Bakanlığı, ilköğretim ve ortaöğretim düzeyinde üretken yapay zekânın (ÜYZ) kullanımına ilişkin bir kılavuz (Sürüm 2.0) yayınladı. Daha önce yayınlanan klavuzun güncel ve özet sürümünü türkçeye çevirdim.
İlköğretim ve Ortaöğretim Düzeyinde Üretken Yapay Zekânın (ÜYZ) Kullanımına İlişkin Kılavuz (Sürüm 2.0)
Öğretmenler ve eğitim kurulları gibi okul eğitim paydaşlarını temel okuyucu olarak hedefleyen bu belge, okul ortamlarında ÜYZ’nin uygun şekilde kullanılmasını sağlamak için ÜYZ’nin bir özetini, temel düşünce biçimlerini ve senaryolara ve aktörlere göre göz önünde bulundurulması gereken noktaları bir araya getirir.
1. ÜYZ Hakkında
ÜYZ, metin, görüntü, program vb. üretebilen bir yapay zeka modeli türüne dayalı bir yapay zekanın genel adıdır.
Çeşitli sağlayıcı şekillerinde ve eğitim alanına da uygulanmakta olan genel amaçlı hizmetler mevcuttur.
Çeşitli risklerin varlığına işaret edilirken, teknolojik önlemler de geliştirilmektedir.
2. Temel Düşünce Biçimi
ÜYZ’yi yararlı bir araç olarak ele alın, çıktılarını referans noktalarından biri olarak görün ve riskleri ve endişeleri göz önünde bulundurarak nihayetinde insanların karar vermesi ve sorumluluk alması önemlidir.
Öğrenme rehberliğinde belirtilen nitelikleri ve yetenekleri geliştirmeye katkıda bulunup bulunmadığı veya eğitim faaliyetlerinin amaçlarına ulaşıp ulaşmadığı açısından faydalı olup olmadığını dikkatlice değerlendirdikten sonra kullanılmalıdır.
Öğretmenlerin bir öğrenme uzmanı olarak rolü giderek daha önemli hale geliyor.
3. Okul Ortamlarında Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar
Öğretmenler İdari İşlerde Kullandıklarında:
İdari işlerde kullanılması, iş yükünün verimliliğinin ve kalitesinin iyileştirilmesi ve çalışma şekillerinin reformu gibi avantajlar sağlayabilir.
Öğretmenlerin yeni teknolojilere aşina olmaları ve avantajlarını ve dezavantajlarını bilmeleri, öğrencilerin öğrenimini geliştirmek açısından da önemlidir.
ÜYZ’nin nasıl çalıştığını ve özelliklerini anlamak ve üretilen içeriğin uygunluğunu değerlendirebildiğiniz sınırlarda aktif olarak kullanmak yararlıdır.
Öğrenciler Öğrenme Faaliyetlerinde Kullandıklarında:
Gelişim aşamalarına ve bilgi işlem yeteneklerinin gelişim durumuna dikkat ederek, riskler ve endişeler için önlemler alınarak kullanılmalıdır. Bu durumda, öğrenme rehberliğinde belirtilen nitelikleri ve yetenekleri geliştirmeye katkıda bulunup bulunmadığı veya eğitim faaliyetlerinin amaçlarına ulaşıp ulaşmadığı açısından faydalı olup olmadığını dikkatlice değerlendirmek önemlidir.
“ÜYZ’nin kendisini öğrenmek”, “ÜYZ’nin nasıl kullanılacağını öğrenmek” ve “ÜYZ’yi çeşitli konularda aktif olarak kullanmak” kombinasyonlarını veya bunlar arasında geçiş yaparak, ÜYZ’nin nasıl çalıştığına dair anlayışınızı veya öğrenmede nasıl kullanılacağını geliştirebilirsiniz.
Eğitim Kurulları vb. Dikkate Alması Gereken Noktalar:
Eğitim kurullarının liderlik ederek sistem tasarlaması ve yön sağlaması önemlidir.
Her okulun koşullarını dikkatlice değerlendiren esnek bir yanıt vermek ve tek tip yasaklar veya zorunluluklar gibi katı operasyonlardan kaçınmak gerekir.
En iyi uygulamaların, öğretim materyallerinin ve uzmanlığın paylaşılması ve eğitimin sağlanmasıyla, ÜYZ’nin uygun şekilde kullanılmasını teşvik eden bir ortam oluşturmak önemlidir.
Tümünde Dikkate Alınması Gereken Ortak Noktalar:
- Güvenliği göz önünde bulundurarak uygun kullanım
- Bilgi güvenliğinin sağlanması
- Kişisel bilgilerin ve telif haklarının korunması
- Eşitlik ve tarafsızlığın sağlanması
- Şeffaflığın sağlanması ve ilgili taraflara açıklama yapılması